Op 30 september verzorgen Paul Preenen (Saxion en TNO) en Milan Wolffgramm (Saxion) een keynote sessie op de landelijke Katapult-dag in Amersfoort. In Samen aan de slag met werkplekinnovatie schetsen zij de kansen en de valkuilen die de digitale transformatie voor technische bedrijven met zich meebrengen en hoe werkplekinnovatie hierin van belang is. ‘We moeten ondernemingen de tools en de ondersteuning geven om werkplekinnovaties tot stand te brengen.’
Technische bedrijven hebben door veel uitstroom en weinig instroom al jaren te kampen met grote capaciteitsproblemen. Werkplekinnovatie is vaak de laatste strohalm, omdat het een ondernemer in staat kan stellen om met hetzelfde aantal mensen, of zelfs met minder, toch meer te doen. ‘Juist dit capaciteitsprobleem vormt tegelijkertijd een groot obstakel om met werkplekinnovatie aan de slag te gaan, omdat zulke innovaties ook tijd kosten’, stelt Milan Wolffgramm, senior praktijkonderzoeker bij het lectoraat Employability Transition van Saxion University of Applied Sciences en Business Developer bij het Saxion lectoraat Smart Mechatronics And RoboTics.
Aanpassingen
Toch is het de manier om je technisch bedrijf toekomstbestendig te maken. Saxion-collega Paul Preenen, (lector Human Capital en senior onderzoeker bij TNO) legt uit wat werkplekinnovatie inhoudt. ‘Werkplekinnovatie richt zich op waarde-creatie voor organisatie én medewerkers via een integrale vernieuwing van werkplekken, processen en structuren, technologieën en culturen in organisaties. Het gaat verder dan puur technologische innovatie. Met daarbij, zeer essentieel, een actieve betrokkenheid van de werknemers zelf.’ De implementatie van een dergelijk innovatietraject zal gegarandeerd gepaard gaan met aanpassingen. In het systeem en het productieproces, en bij de medewerkers die wellicht nieuwe skills en kennis nodig hebben.
Autonomie
Zonder commitment van de medewerkers is de kans van slagen gering, verzekert Preenen: ‘Daar moet je als onderneming echt in investeren en hun onzekerheid wegnemen. Soms staan ze er niet direct voor open, omdat ze al jaren in een niet-innovatieve omgeving werken.’ Belangrijke voorwaarde voor commitment is dat de innovatieve technieken van toegevoegde waarde zijn voor de werkvloer. ‘Het mag niet de werkvolgorde onnodig overhoop halen, te gebruiksonvriendelijke programmatuur bevatten of de boel hopeloos vertragen’, stelt Wolffgramm. Preenen vult aan: ‘Zorg ervoor dat de innovatie geen autonomie of vakmanschap bij hen weghaalt. Betrek medewerkers vroeg bij het proces, geef ze controle en wat te kiezen. Maak het mogelijk dat ze de vernieuwing zoveel mogelijk aan kunnen laten sluiten op hun eigen werkvoorkeuren en ondersteuningsbehoeften.’
Keuze
Desondanks kan een innovatie als robotisering een bedreiging vormen voor medewerkers. Preenen: ‘Het kan taken wegnemen, maar ook je medewerkers versterken en productiever laten zijn. Gelukkig maken wij mensen nog altijd de keuze of en hoe we robots gaan inzetten. Ondanks dat we soms denken dat we er maar weinig invloed op hebben. Maar het is altijd goed om rond deze ontwikkeling waakzaam te blijven.’
Meedenkende attitude
Waar ondernemingen bij werkplekinnovatie nu vooral gebaat bij zijn, is meer samenwerking en ondersteuning, stellen Preenen en Wolffgramm. Met name vanuit onderzoeksgroepen, het onderwijs en de overheid. Die ontwikkeling is ook zeker gaande, weet Wolffgramm: ‘Zo wordt de hoeveelheid robotica opgevoerd in het onderwijs. Tien jaar geleden was dit nog voorbehouden aan wo en hbo, nu gaat het richting mbo en zelfs naar het voortgezet onderwijs. Dat is ook nodig, omdat bijvoorbeeld engineering gerelateerde taken in toenemende mate toebedeeld kunnen worden aan meer praktisch-opgeleide medewerkers. Door als onderwijs mensen af te leveren die op dit gebied al wat kennis en ervaring hebben en een meedenkende attitude hebben ontwikkeld, help je het bedrijfsleven echt.’ Preenen voegt toe dat dit ook betekent dat docenten handvatten moeten krijgen om dit robotica-onderwijs goed te onderrichten.
Testimonials
Binnen dit kader is Saxion bijzonder actief, onder andere via de ontwikkelde lesmodule Samenwerken met collaboratieve robotica, die al op verschillende mbo’s wordt gedoceerd. Wolffgramm: ‘Verder werken de lectoraten Employability Transition en Smart Mechatronics And RoboTics nauw met elkaar samen. Sowieso is wat wij doen, van online tools tot interviews en testimonials, in de regel voor iedereen via open access beschikbaar en toe te passen.’ Daarnaast groeit de samenwerking tussen bijvoorbeeld de verschillende onderwijsinstellingen. Prettig aangejaagd door de Provincie Overijssel vinden Saxion, de Universiteit Twente, het ROC van Twente en lokale opleiders elkaar steeds beter.
Zes weken
Preenen wil als voorbeeld daarvan de microlearning communities voor het voetlicht halen: ‘Een aanpak die bedrijven helpt te innoveren, ontwikkeld door Saxion samen met de Universiteit van Twente. In zes weken tijd begeleiden we samen met studenten mensen in een bedrijf op één thema. Bijvoorbeeld hoe je een nieuwe robot moet implementeren. Het is zeer geschikt voor kleinere mkb’ers: ze krijgen nieuwe kennis en via de studenten bovendien toegang tot nieuwe arbeidskrachten. Ik denk dat we er daar ondertussen al honderden van gedaan hebben.’
Wildgroei
Toch is er nog een slag te slaan. Een groeiend netwerk als Katapult, met meer dan 550 samenwerkingsverbanden tussen onderwijs en bedrijfsleven, heeft ook nog niet elk technisch bedrijf op de radar. ‘Terwijl ze allemaal gebaat zijn bij digitale transformatie, aldus Wolffgramm. ‘Bedrijven gemakkelijker bij de juiste personen terecht laten komen, zie ik als de belangrijke groeikans hierin. De riante publieke en private investeringen die nu in de technische sector plaatsvinden zijn zeer prettig, maar zorgen tegelijkertijd voor een wildgroei aan initiatieven. Dat maakt het voor menig ondernemer onoverzichtelijk. In dat kader zijn we nu bijvoorbeeld een geografische kaart aan het maken, waarop we alle al bestaande initiatieven aangeven. Bedrijven kunnen zo zien wie er al bezig is met datgene waarop zij ook willen innoveren, en hoe ze met hen in contact kunnen komen.’
Bedrijfsgeheimen
Vanzelfsprekend moet het bedrijfsleven zelf ook stappen gaan zetten. Als eerste door meer gebruik te maken van hun lokale netwerk van collega-bedrijven, onderzoeksgroepen, onderwijsinstellingen en lokale overheden. Wolffgramm: ‘Wees niet bang om innovatie-ervaringen met elkaar te delen. Je kunt elkaar onderling prima op weg helpen met concrete tips en voorbeelden, zonder dat daarmee je bedrijfsgeheimen op straat belanden. Zo worden innovatietrajecten in de regio beter behapbaar qua tijd en capaciteit.’ Preenen sluit af: ‘Stel bij werkplekinnovatie je mensen centraal, bouw daar je werk goed omheen. Daag je mensen uit, zorg voor ondersteunend leiderschap. Dan kom je tot innovatieve organisaties én tot bevlogen mensen die graag voor je werken en willen blijven werken.’
Over Paul Preenen
- Lector Human Capital bij Saxion University of Applied Sciences (Employability Transition & Mensgerichte Technologie)
- Senior onderzoeker Sustainable Productivity and Employability bij TNO
Over Milan Wolffgramm
- Senior praktijkonderzoeker bij lectoraat Employability Transition, Saxion
- Business Developer bij lectoraat Smart Mechatronics And RoboTics, Saxion
- Top-5 kandidaat New Scientist Wetenschapstalent 2025
