De Nederlandse hightechindustrie groeit razendsnel. Bedrijven als ASML, NXP, VDL en talloze mkb’ers bepalen niet alleen de economische kracht van de Brainportregio, maar ook van Nederland als geheel. Toch klinkt steeds dezelfde vraag: hoe zorgen we dat er voldoende technisch talent beschikbaar is om ons verdienvermogen en brede welvaart veilig te stellen? In Brainport Eindhoven spraken wethouder Stijn Steenbakkers (Eindhoven) en burgemeester Greet Buter (Deurne) over de uitdagingen van vandaag, de lessen uit het verleden en de keuzes die nodig zijn voor de toekomst. Hun boodschap: samenwerking, vertrouwen en snelheid zijn cruciaal.
Vertrouwen en samenwerking
De regio weet hoe diep een crisis kan ingrijpen. In de jaren negentig volgden faillissementen bij DAF en massaontslagen bij Philips elkaar in rap tempo op. ‘Er waren dagen dat in duizenden brievenbussen ontslagbrieven binnenkwamen’, herinnert Steenbakkers zich. Het dreigde een achterstandsgebied te worden. Juist toen ontstond een nieuw samenwerkingsmodel: de triple helix van overheid, onderwijs en bedrijfsleven. Niet één partij domineerde, maar iedereen nam verantwoordelijkheid. Burgemeesters, ondernemers en onderwijsbestuurders maakten scherpe keuzes en hielden daaraan vast. Met steun vanuit Europa ontstond ruimte om opnieuw te bouwen aan een toekomst. Die houding werkt nog steeds door. Of het nu gaat om woningbouw, infrastructuur of onderwijs, de regio kiest samen. Buter: ‘Wij willen niet alleen woningen bouwen, wij bouwen aan gemeenschappen. Dat is essentieel voor leefbaarheid.’ Het woord dat beide bestuurders steeds benadrukken is vertrouwen. Dat vertrouwen maakt het mogelijk om grote opgaven aan te pakken zonder verlammende discussies of kortetermijnpolitiek.
Groei en balans
De cijfers zijn indrukwekkend. Brainport telt nu 800.000 inwoners en groeit richting één miljoen in 2040. Die groei is geen doel op zich, maar een logisch gevolg van economische dynamiek. Nieuwe banen trekken mensen uit de regio, uit Nederland én ver daarbuiten. Dat vraagt om scherpe keuzes. Steenbakkers wijst op de Beethoven-deal: een investering van 2,5 miljard euro waarin rijk, provincie, gemeenten én bedrijven meedoen. ‘Innovatie en banen op alle niveaus zijn prachtig, maar dat brengt ook verantwoordelijkheid met zich mee. Voorzieningen, scholen en zorg moeten meegroeien. Dat kunnen we alleen samen.’ De regio zoekt daarbij steeds de balans. Gemeenten als Deurne nemen hun verantwoordelijkheid en bouwen duizenden extra woningen, maar altijd met oog voor leefbaarheid en identiteit. ‘Wij zijn wat we zijn,’ zegt Buter. ‘Verandering hoort erbij, maar gemeenschappen moeten die verandering ook kunnen absorberen.’Ook de instroom van internationale werknemers vraagt aandacht. Brainport kiest bewust voor integratie. Er is één internationale school, maar de meeste kinderen gaan gewoon naar een Nederlandse school in de wijk. ‘Internationals willen meedoen in de samenleving, ook langs het voetbalveld of bij de koffiemachine. Dat maakt dat mensen hier langer blijven’, aldus Steenbakkers.
Onderwijs en talent
De sleutel tot de toekomst ligt in talentontwikkeling. Toch kampt ook Brainport met tekorten. Leraren, technici, verpleegkundigen – allemaal zijn ze nodig. De regio zoekt creatieve oplossingen. Bedrijven leveren hybride docenten die één dag per week techniekles geven op scholen. Op dit moment zijn dat er al 170, met plannen om fors op te schalen.Daarnaast denkt men na over slimme woonoplossingen: cruciale beroepsgroepen zoals leraren en verpleegkundigen krijgen voorrang bij nieuwe woningen. Zo ontstaat een ecosysteem waarin mensen niet alleen werken, maar ook goed kunnen wonen en leven. Tempo maken is daarbij essentieel. Buter: ‘Onze inwoners moeten zien dat er iets verandert. Dat voorzieningen verbeteren, dat mobiliteit vooruitgaat. Daar hebben we Den Haag hard bij nodig.’ Als regels of procedures vertragend werken, raken inwoners het vertrouwen kwijt. En juist dat vertrouwen is de basis van het succes.
Lessen voor Nederland
De Brainportaanpak kan niet één op één worden gekopieerd, maar biedt wel lessen. Duidelijke keuzes, samenwerking en volhouden op de lange termijn maken het verschil. Steenbakkers: ‘Wij zijn de hightech-hoofdstad van Nederland. Andere regio’s hebben hun eigen kwaliteiten. Als ieder gebied die kracht ontwikkelt en het Rijk zorgt voor consistent beleid, dan kan Nederland als geheel wereldspeler blijven.’ Beide bestuurders vragen daarom nadrukkelijk om stabiliteit. Geen korte termijn-oneliners of moties die van de ene dag op de andere het beleid veranderen, maar degelijk en consistent beleid. ‘Gewoon fatsoenlijk, degelijk beleid. Kiezen, volhouden en realiseren,’ zegt Steenbakkers. Ook Den Haag heeft daar een rol in: zorgen dat vergunningen sneller rondkomen, investeringen in infrastructuur niet stilvallen en dat scholen, zorg en woningbouw gelijke tred houden met de economische groei. Alleen dan kan het ecosysteem verder bloeien.
Dit artikel is gebaseerd op een gesprek georganiseerd door Platform Talent voor Technologie (PTvT) en Brainport Development in samenwerking met de podcast Betrouwbare Bronnen.
