Column
In mijn vorige artikel besprak ik hoe de nieuwe Europese Commissie onder leiding van Ursula von der Leyen zich inzet voor het versterken van vaardigheden en onderwijs in het kader van de digitale en groene transitie. Met de aanstelling van Roxana Mînzatu als Eurocommissaris voor onderwijs en vaardigheden is duidelijk geworden dat deze thema’s centraal zullen staan in het Europese beleid van de komende jaren. In dat kader is de Union of Skills in Maart gepubliceerd. Een veelbelovende beleidsagenda die inzet op vele verschillende aspecten van onderwijs en dus ook expliciet aandacht besteedt aan digitale geletterdheid en digitale vaardigheden voor jong en oud.
De Europese Commissie erkent dat digitale vaardigheden inmiddels geen luxe meer zijn, maar een essentiële voorwaarde om deel te nemen in de samenleving en op de arbeidsmarkt. Van basisvaardigheden zoals het veilig gebruiken van internet, tot geavanceerde kennis op het gebied van AI en cybersecurity, de digitale kloof binnen Europa, maar ook met andere continenten, dreigt groter te worden als er geen daadkrachtig beleid komt. In dit artikel zoomen we in op de recente beleidsontwikkelingen die hierop inspelen. Wat doet de Europese Commissie concreet om digitale vaardigheden te bevorderen? Welke instrumenten worden ingezet, en hoe moeten lidstaten hierop aanhaken?
Union of Skills met de STEM Education Strategic Plan
Het publiceren van de Union of Skills heeft een duidelijk beeld gegeven wat de plannen van de Europese Commissie zijn. Dit kan gezien worden als de beleidsagenda voor de komende jaren. Hierin staan verschillende plannen en initiatieven omtrent digitale vaardigheden en onderwijs. Verder is het eerste van de Union of Skills uitgekomen: het STEM Education Strategic Plan. Hoewel er geen ‘’D’’ van digital in STEM (Science, Technology, Engineering en Mathematics) voorkomt, wordt digitaal steeds meer betrokken in het verhaal rondom STEM.
Binnen het nieuwe STEM Education Strategic Plan ligt er een sterke nadruk op het versterken van digitale vaardigheden als onmisbaar onderdeel van toekomstgericht onderwijs. Zo stelt de Commissie in het plan dat de groei van de ICT-sector niet snel genoeg gaat om de groene en digitale transitie snel te realiseren. Daarom zet de Europese Commissie in op onder andere het verbeteren van digitale geletterdheid vanaf jonge leeftijd, waarbij ook kritisch denken, mediawijsheid en basiskennis van cybersecurity worden meegenomen. Om meer studenten te lokken naar STEM-studies zullen bijvoorbeeld European Advanced Digital Skills Competitions opgericht worden om jonge Europeanen kennis te laten maken met digitale technologie en zo ook te enthousiasmeren. Dit is een afgeleide van huidige competities zoals de European Cybersecurity Challenges. Daarnaast wilt de Commissie het bij- en omscholen van werkenden stimuleren via bootcamps, korte cursussen aangeboden door mbo- en hbo-instellingen die leiden tot microcredentials, en via digitale leerplatforms met interactieve trainingstrajecten, om zo innovatieve vormen van een LevenLang Ontwikkelen mogelijk te maken.
Het AI Continent Actieplan
Naast de Union of Skills is onlangs ook het AI Continent Actieplan gepresenteerd door de Commissie als belangrijke stap richting de ambitie om van Europa het toonaangevende AI-continent te maken. Een van de kernpunten van het AI Continent Action Plan is het versterken van kennisontwikkeling en onderzoek als fundament voor een bredere AI-strategie, waarin ook generatieve AI, digitale infrastructuur, vaardigheden en internationale samenwerking centraal staan. Om dit te realiseren worden onder meer zogeheten AI-Factories opgericht en nieuwe onderzoeksprogramma’s opgezet, met focus op sectoren als zorg, landbouw, defensie, energie en mobiliteit. Tegelijk wordt er stevig ingezet op het ontwikkelen van AI-vaardigheden op alle onderwijsniveaus. De nieuwe AI Skills Academy moet opleidingen van bachelor tot PhD gaan aanbieden, met aandacht voor diversiteit en gelijke kansen van vrouwen. Daarnaast zet de Europese Commissie ook sterk in op het bij- en omscholen van professionals in alle sectoren. In samenwerking met lidstaten wordt gewerkt aan het versterken van AI-vaardigheden op de werkvloer én in de samenleving als geheel. Via het netwerk van Europese Digital Innovation Hubs worden praktische AI-trainingen aangeboden voor zowel technische als niet-technische beroepsprofielen. Deze hubs richten zich op uiteenlopende doelgroepen, van het mkb en startups tot publieke organisaties. Daarnaast stimuleert de Commissie het bewustzijn rond AI-geletterdheid en faciliteert zij kennisdeling via een centrale databank van AI-literatuur en -initiatieven.
Conclusie
Met de Union of Skills, het STEM Education Strategic Plan en het AI Continent Actieplan laat de Europese Commissie zien dat digitale vaardigheden en toekomstgericht onderwijs geen bijzaak meer zijn, maar een prioriteit. De plannen bieden een ambitieuze visie die inzet op digitale geletterdheid van de jongste leerlingen tot werknemers op de arbeidsmarkt, en op het versterken van de Europese positie in AI, technologie en innovatie. Van het basisonderwijs tot het mkb en van lerarenopleidingen tot AI-fellowships: er wordt op meerdere niveaus tegelijk geïnvesteerd in kennis en vaardigheden. De uitdaging ligt nu bij de uitvoering. Het is aan de lidstaten, onderwijsinstellingen, bedrijven en maatschappelijke organisaties om deze plannen om te zetten in concrete actie. Alleen zo kan Europa de digitale kloof dichten, internationaal concurrerend blijven én zorgen voor een inclusieve digitale toekomst waarin iedereen mee kan doen.
Fleur Korte is Projectleider bij PTvT, waar ze werkt aan twee Centres of Vocational Excellence: CoVE STEM Europe en CoVE SEED. Werkzaam vanuit Brussel, volgt zij de ontwikkelingen van het EU-beleid met betrekking tot STEM-onderwijs en -vaardighedenstrategie op de voet.
